@ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @რომელიტიპისკრიზისიუფროდამაზიანებელიაგლობალურიბაზრებისთვის——პანდემიისგანმიღებულიშედეგებითუწმინდაფინანსურიკრიზისი。

1959年წლის12აპრილსამერიკისშეერთებულშტატებშისაპრეზიდენტოკამპანიისდროს,ინდიანასშტატისქალაქინდიანაპოლისშიჯონფიცჯერალდკენედიმწარმოთქვასიტყვა,სადაცგანმარტაჩინურიიეროგლიფი' ',რომლისპირდაპირითარგმანი”კრიზისს”ნიშნავს,ხოლოიეროგლიფებიცალ——ცალკესაფრთხესადაშესაძლებლობასგულისხმობს。

ერთგვარადსიმბოლურია,რომოცდამეთხუთმეტეპრეზიდენტისსიტყვებსსწორედამსტატიისშესავალნაწილადვიყენებ,რადგანკრიზისი,რომელიცმსოფლიოშიმძვინვარებს,ერთიშეხედვით,არამხოლოდფინანსური”ბუშტისგახეთქვით”ხდება,არამედსწორადდაგეგმილიდაგაწერილიფინანსურიშოუსნაწილია,რომელიცმოიცავსსაფრთხესაცდაშემდგომცვლილებებსადაშესაძლებლობებსაც。

სტატიისსაშუალებითშევეცდები,ჩავშალორამდენიმესაკითხიდაგავიგოთ,თურომელიტიპისკრიზისიუფროდამაზიანებელიაგლობალურიბაზრებისთვის−პანდემიისგანმიღებულიშედეგებითუწმინდაფინანსურიკრიზისი。ატლანტიკურისაბჭოსმიერგამოქვეყნებულმოხსენებასთუდავეყრდნობით,საუბარიაამკრიზისისსამძირითადეკონომიკურმსგავსებაზე。საინტერესოიქნებასამივემათგანისგანხილვადაჩაშლა,თურამდენადშეგვიძლიაძველიდამიმდინარეპროცესებისმსგავსებისდანახვა。

პირველიმსგავსებაალბათყველაზენათელიდამარტივიდასანახია。ის,რომორივეკრიზისისავტორიმსოფლიოსწამყვანიეკონომიკიდანმოდის(ამერიკისშეერთებულიშტატები−2008წელიდა2019წლისმიწურულს−ჩინეთი),რამაცშემდგომგლობალურისახემიიღო。ფრენკნეითის(1921წ。)წიგნის”რისკი,გაურკვევლობადამოგება”მიხედვით,მარტივადშეგვიძლიაამშემთხვევებსვუწოდოთ”გაურკვევლობა”,რადგანროგორცნეითიწიგნშიგანმარტავს,“გაურკვევლობა”−ესარისშეუფასებელირისკი。ესრისკია,რომლისგამოკვლევა,იდენტიფიცირებაშეუძლებელია,რისგამოცასევეშეუძლებელიამათიპროგნოზირება。სწორედესგანმარტებაშეესაბამებაამუჩინარ”კოვიდ”——ვირუსსდაასევესხვამსგავსვირუსებს。2007年იგივეიყოწელს,როცააშშ——შიყველანაირიინფორმაციისგარეშეხდებოდასუბსიდირებაკრედიტებისამოსახლეობაზე。საბოლოოდ,მოხდაის,რომესტოქსიკურირისკიწლებისგანმავლობაშიიმალებოდადავერავინშეამჩნიამისიზრდადაიმისპროგნოზი,თუროდისმოხდებოდაფინანსურიკოლაფსი,რომელიცმოედომსოფლიოსდაგავრცელდა。შესაბამისად,ამერიკასმოუხდასაერთაშორისოეკონომიკურიურთიერთობებისგარკვეულეტაპზეგაყინვა,რათათვითონგარკვეულიყვნენ,საიდანგამომდინარეობდასაფრთხედაროგორშეეძლოთპრობლემისმოგვარებისდაწყება。იგივემოხდადახდებაCOVID-19——ისშემთხვევაშიც,როცაგაჩერდამსოფლიოდაგაიყინაეკონომიკურისაქმიანობებიქვეყნებსშორის。მსოფლიოსავალუტოფონდის(IMF)მიერშეიქმნამსოფლიოპანდემიისგანუსაზღვრელიინდექსი,დაასევე,გლობალურიეკონომიკისგანუსაზღვრელობისინდექსი(GEPU)რომელიცგამოთვლილიამსყიდველობითიუნარისპარიტეტის(PPP)კურსით。 ქვემოთ მოცემული ორი გრაფიკი ერთად სწორედ ამ ორი ინდექსის ცვლილებებს ასახავს დროის ამა თუ იმ მონაკვეთზე. გრაფიკის მარცხენა მხარეს მოცემულია სხვადასხვა ეპიდემიური შემთხვევა XXI საუკუნის დასაწყისიდან, რომლებიც გამოირჩეოდნენ განსხვავებული სიძლიერით, თუმცა შეიძლება ითქვას, რომ არცერთი მათგანი არ ყოფილა ისეთი გლობალური ეპიდაფეთქება, როგორიც ახლა მიმდინარე კორონავირუსია. გრაფიკზე ნათლად ჩანს, თუ რამდენად დიდია სხვაობა COVID-19-სა და სხვა ისეთ ვირუსებთან, როგორებიც იყო

SARS -ი(მწვავერესპირატორულისინდრომი),ფრინველისგრიპი(h5n1禽流感),ღორისგრიპი(h1n1猪)დაებოლა。თუამ5ძირითადივირუსისცვლადებსშევადარებთ,წმინდაგლობალურიეკონომიკისგანუსაზღვრელობისინდექსსდავინახავთ,რომსწორედკორონავირუსისდროსმივიღეთგლობალურიეკონომიკისგანუსაზღვრელობისინდექსისზრდა,რომელიცროგორცაღვნიშნეთ,სწორედმსყიდველობითიუნარისპარიტეტთანმიმართებითგამოითვლება,რაცმიუთითებსმსოფლიოქაოსზე。მაგალითისთვის,კორონაპანდემიისდროსGEPU——მმიაღწია348 -ენიშნულსდასავარაუდოდ,კიდევგაიზრდება,როცაწინაშემთხვევები,როდესაცინდექსიგაიზარდა,მოხდაისეთისტორიულმომენტებში,როგორებიციყომსოფლიოფინანსურიკრიზისი(202−ოქტომბერი,2008წელი),ევროპისსუვერენულიკრიზისი(202−2011წელი),Brexit——რეფერენდუმი(228−2016წლისივნისი),აშშ——ისარჩევნები(228−2016წელი)დასავაჭროომიაშშ——სადაჩინეთსშორის(342−2019წელი)。

გრაფიკი1

მეორემსგავსებაამორკრიზისსშორისარისეკონომიკურიკოლაფსი。კოლაფსშიამშემთხვევაშიიგულისხმებაის,რომზუსტადანალოგიურისცენარითმოხდაწამყვანიქვეყნებისსაფონდობირჟებისფასებისსწრაფივარდნადაამასთან,ორივეგლობალურირეცესიათანმიმდევრულადშეფასდაყველაზედიდეკონომიკურვარდნადგლობალურიდეპრესიისშემდეგ。

გრაფიკი2გვიჩვენებს标普500指数ინდექსის2008წლიდან2020წლამდემოძრაობასდროში。ამავეგრაფიკზეასევეგამოსახულიადამოხაზულიაპერიოდი,როდესაც雷曼兄弟გაკოტრდა(09.16.08)。შესაძლოა,მკითხველმაარიცოდესამკომპანიისშესახებ,თუმცამოკლედგეტყვით,რომესიყოგლობალურიფინანსურისერვისებისკომპანია,რომლის170 -წლიანიისტორია,შეიძლებაითქვას,ყველასთვისმოულოდნელადსწორედრომ2008წელსდასრულდა。

გრაფიკი2

ატლანტიკურისაბჭოსრეპორტშიმოცემულამგრაფიკზე,კარგადჩანსისშედარებადამსგავსება,რაცორივეკრიზისისდროსდაფიქსირდა−ესარისპიკი2020წლის19თებერვლისშემთხვევაშიდაშემდეგიდენტურისწრაფივარდნა。

标准普尔500指数ინდექსინამდვილადარარისისერთადერთი,სადაცვხედავთეკონომიკურგანმეორებითსცენას,რადგანკიდევუფროსაინტერესოდმიმაჩნია,რომმოვახდინოთისეთიმნიშვნელოვანიინდექსისგანხილვა,როგორიცარისდოლარისინდექსი(依据)。დოლარისინდექსიიმიტომ,რომსწორედამვალუტასშეგვიძლიავუწოდოთარასაბირჟობაზარზედომინანტი,რომელიცსაპირწონეასხვაყველამსოფლიოვალუტისთვის。შესაბამისად,ანალიტიკოსებიყოველთვისაქცევენყურადღებასდოლარისინდექსისმოძრაობასდასწავლობენმას。

გრაფიკი3 -ზემოცემულდოლარისინდექსზელურჯადმოქცეულიპერიოდი2009წლისეკონომიკურკოლაფსსადავარდნასასახავს,ხოლოსტაფილოსფერმართკუთხედშია2020წლისმიმდინარემდგომარეობა。

გრაფიკი3.

მაგალითისთვის,2009წლის3თებერვალსდოლარისინდექსიშეადგენდა89.923 -სრომლისსწრაფივარდნისდროს,1წლისშემდეგ,2010წლისმიწურულსის74.36 -მდეჩამოვიდა。შეგვიძლიავთქვათ,რომ1წლისგანმავლობაშიის15პუნქტითდაეცამსოფლიოსბაზარზე。2020年წლის3თებერვალსდოლარისინდექსი103.94 -სშეადგენდა,რომლისასევესწრაფივარდნის1წლისშემდეგ,2020წლისმიწურულსიგი90.42 -სუდრისდაამსტატიისწერისპერიოდშიცკიეცემა。ჯამში,ჩვენუკვეგვაქვსთითქმის14 -პუნქტიანივარდნა,რომლისდასასრულიამეტაპისთვისუცნობია。რათქმაუნდა,15და14 -პუნქტიანივარდნამსოფლიოსორივეკრიზისშიგანსხვავებულადაისახებადაარსებულიმიმდინარეპროცესებიდანგამომდინარე,შეიძლებაითქვას,ორივემათგანიდამაზიანებელია,თუმცაკოვიდპანდემიისშემთხვევაში,ესკიდევუფრომეტადიგრძნობაყველაკონტინენტზე,ვიდრეიყო2009წელს。

ამასთან”კოვიდ”——პანდემიისშემთხვევაში,არუნდაგამოგვრჩესმსოფლიოშიალბათყველაზეპოპულარულიგამოთქმა,როგორიცარის伟大的封锁,როგორცამასუწოდებსმსოფლიოსავალუტოფონდი(货币基金组织)。伟大的封锁იგივეა,რაცქვეყნებისსაყოველთაოდაკეტვა,რაცარვიცით,რამდენხანსგაგრძელდება,დაესყოველივეპირდაპირკავშირშიაიმვაქცინასთან,რომლისშექმნასაცმსოფლიოყოველდღეშეუსვენებლადცდილობს。ინიცირებულირეალურიმთლიანიშიდაპროდუქტი(GDP),რომელმაც2020წლისპირველმეოთხედშიევროზონისშემთხვევაში16%——იანი,ხოლოამერიკისშეერთებულიშტატებისშემთხვევაში,4.8%——იანივარდნააჩვენა。თვალშისაცემიაისპროცენტულიგანსხვავებები,რომლებიცზემოთაღვნიშნეთ,დაამისახსნაიმითხდება,რომევროზონამადრეულიშოკიგანიცადადაუფროსწრაფიგადაწყვეტილებებითმოახდინასაზღვრებისჩაკეტვა,ვიდრეამერიკისშეერთებულმაშტატებმა。

რადგანშევეხეთქვეყნებისადაკონტინენტებისჩაკეტვისთემას,ვფიქრობ,კიდევუფროსაინტერესოიქნება,გავიხსენოთდაშევადაროთესორიკრიზისიამმიმართულებითდადავინახოთ,თურაშედეგებითდასრულდა2009წელსფინანსურიკრიზისიდარაშედეგებიმივიღეთ封锁——ისშემთხვევაში2020წელს。საამისოდშეგვიძლიადავეყრდნოთმსოფლიოსავალუტოფონდის(IMF)მიერმოწოდებულგრაფიკს,სადაცძალიანკარგადჩანსისპროცენტულიგანსხვავებები,რომლითაცხდებაამორიპროცესისშედარება。

არისსწორედისკარგიილუსტრაცია,სადაცმსგავსებისდანახვანამდვილადშეიძლება。აშშ——მევროზონამ,იაპონიამ,ორივეკრიზისისშემთხვევაშიგანიცადესგაცილებითძლიერიეკონომიკურიკრახი,ვიდრეჩინეთმადაინდოეთმა,რომლებმაცორივეკრიზისისშემთხვევაში,როგორცვხედავთ,მალევემოახდინესმთლიანიშიდაპროდუქტის(GDP)დადებითიპროცენტისჩვენება。აღსანიშნავიაისფაქტი,რომ2020წელსგაძლიერებულმაკონტროლმადაქვეყნებისჩაკეტვამკიდევუფროდიდიეკონომიკურიზიანიმიაყენაამერიკას,ევროზონასადაიაპონიას,რაცსავსებითმოსალოდნელიშედეგიცგახლდათ。

გრაფიკი4

მესამემსგავსებამსოფლიოსრეაქციააკორონავირუსისმიმართებით。მსგავსიშემთხვევებისეკონომიკურიშოკისშესამცირებლად,ფისკალურმადამონეტარულმაპოლიტიკამმასობრივიმხარდაჭერაუზრუნველყო。

ატლანტიკურისაბჭოსსტატიაშისაკმაოდკარგიდასწორიშედარებააქვსპროცესებს,რომელსაცეწოდება”გადაღვრისეფექტი”(溢出效应)。ესეფექტისწორედრომგლობალურ,სისტემურადმნიშვნელოვანბანკებზეაისახა(G-SIB)გადამდებიინფექციისმსგავსად,რომელიცშემდგომშისაზღვრებსგასცდა。ანალოგიურირამგამოვლინდაCOVID-19——ისპერიოდშიუფრომომწიფებულეკონომიკებში,რომლებიცერთგვარადქმნიანშიდაინფორმაციასდაშემდგომხდებაამინფორმაციისგადინებადაგაჟღერებაგლობალურად。ორივეშემთხვევაში,რათქმაუნდა,მთავარროლსასრულებსსახელმწიფოდამისიმეთაურები,რომლებიცთავიანთიუფლებამოსილებისფარგლებშიმოწოდებებსავრცელებენრეგულაციებისშესახებ。გავლენიანიჟურნალი经济学人სწორედამსაზოგადოფიგურებსუძღვნისმცირეანალიტიკასდასტატიას。სტატიაშიმოხსენიებულიაგანსაკუთრებითევროპაში3ცნობილიფრაზა,რომელიცპირველად2012წლისივლისშიგააჟღერაევროპულიცენტრალურიბანკის(ECB)უკვეყოფილმაპრეზიდენტმამარიოდრაგიმ,რომელიცსაუბრობდაევროსგაუფასურებისშეჩერებაზე,რაცყველაზემეტადინვესტორებსაწუხებდათ。无论付出什么代价，相信我，这就足够了。ქართულადისინიითარგმნება,როგორც:“რაცსაჭიროიქნება”、“მერწმუნეთ”、“ესსაკმარისიიქნება”。ამსამიცნობილიფრაზიდან,პირველიფრაზა−“რაცსაჭიროიქნება”、“კოვიდ”——პანდემიისდროსუკვეგანმეორდამრავალჯერსახელმწიფომეთაურებისმხრიდან。ამასთან,აუცილებელიაიმისხაზგასმა,რომმსგავსიფრაზებიხელსუწყობსფინანსურიბაზრებისდამშვიდებასმხოლოდმაშინ,როდესაცამისუკანარისარგუმენტირებულისანდოობისმაღალიდონისმაჩვენებელი。 შესაბამისად, ჟურნალი „ეკონომისტი" გვთავაზობს ძალიან საინტერესო გრაფიკს, სადაც ასახულია სწორედ ამ პირველი ფრაზის ფინანსური ბაზრების ეფექტი 2012 და 2020 წლებში. მედიის მიერ გაჟღერებული ექო, რომელიც მსოფლიოში წამიერად ვრცელდება, სიგნალია ბაზრებისთვის, თუ საით განაგრძონ მოძრაობა. ამასთან, ინვესტორების ანალიტიკა და მსოფლიო მოლოდინი სწორედ ის ფაქტორებია, რომლებიც ხვდებიან, სწორია თუ არა მაღალი ორგანოების მხრიდან გაჟღერებული დამამშვიდებელი ფრაზები.

გრაფიკი5ამისკარგიმაგალითია,დაროგორცხედავთ,2012წელს”რაცსაჭიროიქნება”ფრაზამნამდვილადგაამართლა,რადგანგვაქვსმყისიერიპროცენტულიზრდასახელმწიფობონდებზე,რასაცვერვიტყვით2020წლის11მარტსგაჟღერებულიმავეფრაზაზე,სადაცნაჩვენებიაკრიტიკულივარდნა。ამასთან,აღსანიშნავიაის,რომ央行——ისყოფილმაპრეზიდენტმა2012წელსგანაცხადა,რომსწორედევროპულიცენტრალურიბანკიშეიძენდადიდირაოდენობითევროზონისპრობლემატურიქვეყნებისსუვერენულსესხებს,რითაც,ერთიმხრივ,დამშვიდდებოდაბაზარი,ხოლომეორემხრივ,პარალელურადგასცემდაპრემიას,რომელსაცითხოვდნენინვესტორები,რათაეყიდათესპანურიდაიტალიურისახელმწიფობონდები。

გრაფიკი5

ახლაგადავხედოთ,თურამოხდა2020წელსდარამსგავსისცენარიგანმეორდა。2020年წლის17მარტსშეიკრიბნენ”დიდიშვიდეულის”წევრი